Οι Φαύλοι Κύκλοι στη Ζωή
Η στοχοθεσία αποτελεί βασικό συστατικό της ζώσας πραγματικότητας. Είναι η πεμπτουσία της ζωής αφού συνιστά την εξέλιξη των ανθρώπων τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.
Πετυχαίνοντας έναν στόχο τα άτομα αναβαθμίζουν τη ζωή τους και επεκτείνουν τους ορίζοντες τους.
Εντοπίζονται φάσεις κατά τις οποίες οι άνθρωποι αδυνατούν να φτάσουν στην πραγμάτωση των στόχων τους και διακρίνονται από αλλεπάλληλους στροβιλισμούς αντιμετωπίζοντας ξανά και ξανά τα ίδια προβληματικά μοτίβα.
Αυτούς τους στροβιλισμούς θα τους αποκαλέσουμε ως φαύλους κύκλους (στα αγγλικά Vicious Circle/Cycle ή πιο ελεύθερα Catch 22).
Ως έννοια, ο ορισμός εντοπίζεται στον Αριστοτέλη στα «Αναλυτικά πρότερα» – είναι όρος της λογικής και πιο συγκεκριμένα…
…η λογική πλάνη στην οποία η προς απόδειξη πρόταση περιλαμβάνεται ήδη άμεσα ή έμμεσα στις συλλογιστικές προτάσεις/υποθέσεις
O φαύλος κύκλος στην παρούσα ανάλυση θα αφορά τα μοτίβα εκείνα που τείνουν να εμφανίζουν μια επαναληψιμότητα σε καταστάσεις στη ζωή του ατόμου οδηγώντας σε αδυναμία ορθής αντιμετώπισης των συγκυριών.
Πιο συγκεκριμένα τα άτομα βρίσκονται εγκλωβισμένα σε προβληματικές καταστάσεις στις οποίες προσπαθούν να βρουν διεξόδους συχνά με λανθασμένο τρόπο αφού ακολουθούν ίδιες διαδικασίες επίλυσης των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν.
Λανθασμένοι Χειρισμοί & Αποτυχία
Βασικό συστατικό στοιχείο της πραγματικότητας που βιώνουν τα υποκείμενα αποτελεί το γεγονός ότι δεν παραδέχονται το ότι η δεδομένη αποτυχία που αντιμετωπίζουν είναι προϊόν του λανθασμένου χειρισμού τους.
Κάτι τέτοιο οφείλεται στην αδυναμία τους να εξετάζουν τις καταστάσεις διυποκειμενικά, δηλαδή αποστασιοποιημένοι από το πρόβλημα με μια αντικειμενική σκοπιά.
Συχνά όταν οι άνθρωποι βρίσκονται σε έναν φαύλο κύκλο παραπονιούνται για τα αρνητικά αποτελέσματα που αντιμετωπίζουν επιρρίπτοντας τις ευθύνες σε εξωτερικούς παράγοντες αδυνατώντας να αναγνωρίσουν την συμβολή τους στο πρόβλημα.
Βρίσκονται κατ’ αυτόν τον τρόπο εγκλωβισμένοι σε μια πραγματικότητα όπου δεν έχουν τον έλεγχο της διαμόρφωσης της.
Όταν οι καταστάσεις γίνονται καθοριστικές και απελπιστικές οι άνθρωποι αναλαμβάνουν δράση ώστε να εξέλθουν από το τέλμα στο οποίο έχουν περιπέσει και εφαρμόζουν δραστικές λύσεις με σκοπό την επίλυση των όποιων προβλημάτων και κατ’ επέκταση την αναβάθμιση της πραγματικότητας την οποία βιώνουν.
Το Παράδειγμα του Καπνιστή
Για παράδειγμα έστω ότι ένας καπνιστής αντιμετωπίζοντας οικονομικές δυσχέρειες στην καθημερινότητα του φτάνει σε σημείο όπου δυσκολεύεται να συντηρεί τον εθισμό του.
Αποφασίζει λοιπόν να κόψει το κάπνισμα θεωρώντας ότι είναι μια σωστή απόφαση επειδή θα βελτιωθεί η οικονομική του κατάσταση και σε δευτερεύον επίπεδο επειδή είναι σωστό για την υγεία του.
Συχνά, κατά την διάρκεια της διακοπής, τα άτομα παρατηρείται να προβάλλουν μια αποστροφή προς το κάπνισμα υποστηρίζοντας την απόφαση τους ως καθοριστική.
Αυτό που διαπιστώνεται είναι ότι μόλις βρεθούν σε καλύτερη οικονομική κατάσταση ξεκινάνε και πάλι να καπνίζουν.
Το ιδιάζον σημείο της ανάλυσης αυτού του παραδείγματος είναι το γεγονός ότι το άτομο πραγματοποιεί μια κυκλική διαδικασία επιστρέφοντας στην αρχική του κατάσταση, δηλαδή εκείνη του καπνίσματος.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι κατά την διαδικασία που ακολουθήθηκε τα επιχειρήματα για την υποστήριξη της απόφασης του παρουσίασαν μια διαβάθμιση και έναν εμπλουτισμό.
Από την εσωτερική ανασκόπηση προκύπτει ότι το υποκείμενο τείνει να τονώνει το ηθικό του με ισχυρά επιχειρήματα υπέρ της διακοπής του καπνίσματος.
Φαίνεται λοιπόν να διαγράφεται μια ορθή πορεία κατά την επίτευξη του σκοπού του.
Η καμπή εμφανίζεται όταν έχοντας γευτεί την προσωπική αυτή επιτυχία προκύπτει ένας εφησυχασμός που σε συνδυασμό με την βελτιωμένη οικονομική κατάσταση ωθούν το άτομο να αρχίσει και πάλι το κάπνισμα.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο διαγράφεται ένας φαύλος κύκλος.
Φαύλος Κύκλος & Αναβλητικότητα
Ακόμη ένα είδος φαύλου κύκλου είναι η συνεχής αναβλητικότητα σε φάσεις της ζωής οι οποίες ωστόσο προκύπτουν από επιλογές του δρώντος υποκειμένου.
Για παράδειγμα έστω ότι υπάρχει η απόφαση για την παρακολούθηση κάποιου σεμιναρίου γεγονός που έχει τεθεί ως προτεραιότητα από το υποκείμενο, επιλογή την οποία ελεύθερα διάλεξε.
Το γεγονός ότι αποτελεί ένα καινούργιο στοιχείο της καθημερινότητας καθιστά την εφαρμογή του ανοίκεια και κατ’ επέκταση δύσκολη για τα άτομα.
Έτσι κι αλλιώς η ενασχόληση μας με οτιδήποτε καινούργιο μας προκαλεί μια δεδομένη ανασφάλεια μέχρι να χτιστεί μια συνήθεια.
Σε αυτό το παράδειγμα ο στροβιλισμός του ατόμου μέσα στον φαύλο κύκλο τοποθετείται στο σημείο όπου ο φόβος για το άγνωστο υπερνικά δίνοντας χώρο στην αναβλητικότητα η οποία στη συνέχεια κάνει ακόμα πιο δύσκολη την παραμονή στη δέσμευση αναφορικά με την παρακολούθηση του σεμιναρίου.
Στην αποτυχία που επέρχεται το άτομο φαίνεται να μην μπορεί να προσδιορίσει τους παράγοντες που είχαν ρόλο καταλυτικό.
Τείνει αντιθέτως να επικαλείται εξωτερικούς παράγοντες αδυνατώντας να σπάσει την φαυλότητα η οποία θα κάνει την επανεμφάνιση της και σε άλλες εκφάνσεις της ζωής.
Φαύλος Κύκλος & Έλλειψη Συνειδητότητας
Η λανθασμένη τακτική αποτελεί βασικό παράγονται στη διαγραφή ενός φαύλου κύκλου. Η έλλειψη συνειδητότητας είναι θεμελιώδης προβληματική.
Οι εσωτερικές συγκρούσεις προκύπτουν ως συνέπεια μιας ανίσχυρης βούλησης η οποία είναι παράγωγο της αδυναμίας του ατόμου να συντηρήσει μια απόφαση την οποία έχει ελεύθερα επιλέξει.
Σύνηθες φαινόμενο είναι να ακολουθούν κατά διαστήματα περισσότερες αποτυχημένες απόπειρες και επιπρόσθετα διακρίνεται η εμφάνιση του ίδιου μοτίβου και σε άλλες πτυχές της προσωπικής ζωής του ατόμου.
Ένα σημαντικό παράδειγμα που επιδεικνύει τον τρόπο λειτουργίας του φαύλου κύκλου είναι αυτό του αλκοολισμού.
Ως αλκοολισμός ονομάζεται η παθολογική σχέση που αναπτύσσει το άτομο με το αλκοόλ, η οποία προκαλεί σωματικές και ψυχικές επιπτώσεις στην υγεία του.
Εξαιτίας του γεγονότος ότι αποτελεί μια χρόνια πάθηση, μπορεί εύκολα να κατανοήσει κανείς ότι παρατηρείται το υποκείμενο να βιώνει έντονες εσωτερικές συγκρούσεις.
Η πραγματικότητα ενός αλκοολικού είναι πάντοτε βιωμένη μέσα από το πρίσμα της πάθησης του. Το άτομο πάσχει από μεγάλη οκνηρία αναφορικά με την στάση ζωής που τηρεί.
Οι επιλογές και οι αποφάσεις του διέπονται σε μεγάλο βαθμό από την πάθηση του. Η κοινωνική απομόνωση καθώς και η κατάθλιψη αποτελούν παράγοντες απ΄τους οποίους πάσχει.
Παρόλο που συχνά παρατηρούνται φάσεις κατά τις οποίες το άτομο έχει συνειδητή αυτεπίγνωση της τοξικότητας που το περιβάλει ωστόσο λόγω της σωματικής εξάρτησης που ενέχει η συγκεκριμένη πάθηση καθίσταται εξαιρετικά δύσκολο να εξέλθει απ΄το τέλμα στο οποίο έχει περιπέσει.
Αποτελέσματα αυτής της κατάστασης μπορούν να θεωρηθούν οι αλλεπάλληλες αποτυχημένες προσπάθειες διακοπής της εξάρτησης από το υποκείμενο.
Αδιαμφισβήτητα το παράδειγμα του αλκοολισμού επεξηγεί σε μεγάλο βαθμό τη βασική δομή ενός φαύλου κύκλου δεδομένης της “βαλτωμένης” κατάστασης στην οποία βρίσκεται και αντιμετωπίζει το άτομο.
Βασική Δομή Φαύλου Κύκλου
Θα μπορούσε να επιχειρηθεί μια γενίκευση αναφορικά με την βασική δομή ενός φαύλου κύκλου.
Ένα πρώτο χαρακτηριστικό είναι ο χαρακτήρας επανάληψης προβληματικών μοτίβων σε διάφορες φάσεις της ζωής.
Στοιχεία που συνιστούν αυτές τις καταστάσεις είναι το γεγονός ότι παρ’ όλο που το άτομο δείχνει να αναγνωρίζει ότι είναι δημιουργός της προβληματικής κατάστασης που βιώνει, ωστόσο στα αρχικά στάδια επιδεικνύει μια αδράνεια αναφορικά με το χειρισμό της.
Επιπρόσθετα, οι άνθρωποι νιώθουν ανοίκεια στο ξεκίνημα νέων δραστηριοτήτων – αυτό το πρωταρχικό συναίσθημα που βιώνουν λειτουργεί πολλές φορές καταλυτικά στη ζωή με την μορφή μιας αναβλητικότητας η οποία φτάνει σε σημεία να τους χαρακτηρίζει.
Έτσι επιλέγουν την πιο ασφαλή οδό για να θωρακίσουν τον εαυτό τους απέναντι στο άγνωστο που τους προκαλεί τρόμο. Αντιμετωπίζοντας τις καταστάσεις με οικείες μεθόδους, βρίσκονται αντιμέτωποι ξανά και ξανά με τις ίδιες προβληματικές.
Ως φαύλος κύκλος μπορεί να θεωρηθεί ο εγκλωβισμός του ατόμου σε συνθήκες που ο ίδιος δημιουργεί, οι οποίες χαρακτηρίζονται από έλλειψη ενεργητικότητας και αποφασιστικότητας, αδυναμία ορθολογικής κρίσης καθώς και φόβο αντιμετώπισης καινούργιων προκλήσεων.
Το άτομο είναι ικανό να διακρίνει την επανεμφάνιση γνώριμων προβληματικών μοτίβων στη ζωή, ωστόσο επιδεικνύει αδυναμία στο να σπάσει έναν φαύλο κύκλο, μια στάση ζωής που επιβραδύνει την προσωπική εξέλιξη.
Σπάζοντας Έναν Φαύλο Κύκλο
Τα υποκείμενα θα πρέπει να εξετάζουν την πραγματικότητα που βιώνουν σαν θεωροί έτσι ώστε να σταματήσουν να είναι παθητικοί δέκτες και να μπορέσουν να προσλάβουν μια αντικειμενική θέαση των καταστάσεων που βιώνουν.
Όσο λειτουργούν υπό το πρίσμα των συγκυριών αδυνατούν να σπάσουν έναν φαύλο κύκλο και καθιστούν τους εαυτούς τους δέσμιους των συνθηκών βιώνοντας ξανά και ξανά τα ίδια μοτίβα.
Μόνο βγαίνοντας συνειδητά από μια κατάσταση που βρίσκεται σε εξέλιξη είναι δυνατόν να την παρατηρήσει κανείς αντικειμενικά και κατ’ επέκταση να πάρει τις αρμόζουσες αποφάσεις με απώτερο σκοπό να λυθούν οι φραγμοί που επιβραδύνουν την προσωπική εξέλιξη.
Αν σας άρεσε το άρθρο που μόλις διαβάσατε για τους φαύλους κύκλους στη ζωή μας, μοιραστείτε το με τους φίλους σας! Θα σήμαινε πολλά για τη μικρή μας ομάδα και σας ευχαριστούμε προκαταβολικά για αυτό!
