Ο διαλογισμός είναι μια έννοια που ακούμε πολύ συχνά στις ημέρες μας. Πολλοί δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς είναι και τον έχουμε συσχετίσει με την βουδιστική θρησκεία.
Στην πραγματικότητα όμως, ο διαλογισμός έχει πολλές περισσότερες λειτουργίες και οφέλη για την υγεία και την ψυχολογία μας. Μία κοινή αντίληψη είναι ότι πρόκειται για μία δύσκολη διαδικασία, που απευθύνεται μόνο σε «ειδήμονες» και «μυημένους» στη φιλοσοφία του.
Στην πραγματικότητα όμως είναι μία τεχνική πολύ προσιτή, η οποία απαιτεί λίγο χρόνο αλλά έχει τη δύναμη να μας ανοίγει καινούργια μονοπάτια που οδηγούν στην εσωτερική πληρότητα.
Τι είναι ο διαλογισμός;
Ο διαλογισμός είναι μία μορφή πνευματικής συγκέντρωσης που επιτυγχάνεται με τη βαθιά χαλάρωση και την απομάκρυνση των σκέψεων και των εξωτερικών ερεθισμάτων από τη συνειδητότητα του υποκειμένου.
Η πρακτική του διαλογισμού χρησιμοποιεί τεχνικές εστίασης της προσοχής και της επίγνωσης στον εαυτό μας, στις σκέψεις μας, σε ένα αντικείμενο ή σε μία δραστηριότητα. Εδώ και χιλιάδες χρόνια, έχει χρησιμοποιηθεί σε πολλούς πολιτισμούς, σε θρησκευτικά πλαίσια και μη, με σκοπό να αφυπνίσει την πνευματικότητα και την αυτοαντίληψη.
Με την πάροδο των χρόνων, αρκετές πρακτικές έχουν στραφεί περισσότερο στα σωματικά και ψυχικά οφέλη του διαλογισμού, παρά στις πνευματικές του ποιότητες. Πράγματι, η τακτική εξάσκηση των παραπάνω τεχνικών μπορεί να εξασφαλίσει μακροπρόθεσμες βελτιώσεις στην υγεία.
Ποια είναι τα οφέλη του διαλογισμού;
Οι πρακτικές διαλογισμού μπορούν να έχουν πολλαπλά οφέλη, όπως:
Μείωση του στρες
Ένας από τους συνηθέστερους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι διαλογίζονται είναι επειδή έτσι μειώνεται το άγχος τους. Πράγματι, η τεχνική αυτή φημίζεται για τις αγχολυτικές της ιδιότητες, καθώς βοηθά εκείνους που την ασκούν να ελέγχουν τα συναισθήματά τους, ευχάριστα και δυσάρεστα. Μάλιστα, υπάρχουν επιστημονικές μελέτες που υποστηρίζουν ότι αυτή η πρακτική εκτός από την ελάττωση του στρες συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ύπνου και στη γενικότερη ευζωία.
Καλύτερος ύπνος
Αν υποφέρετε από αϋπνίες, ίσως ο διαλογισμός είναι η λύση που αναζητάτε. Μία από τις κύριες αιτίες που προκαλούν αϋπνία είναι το στρες της καθημερινότητας. Ο διαλογισμός από την άλλη, ως μια διαδικασία που συμβάλλει στη διαχείριση του άγχους, βοηθά και στην αντιμετώπιση προβλημάτων με τον ύπνο. Μελέτες έχουν δείξει πως άτομα που διαλογίζονται τακτικά υποφέρουν λιγότερο από αϋπνίες και έχουν καλύτερη ποιότητα ύπνου από το μέσο άνθρωπο.
Πιο υγιής καρδιά
Ο διαλογισμός είναι μία πολύ χαλαρωτική πρακτική, η οποία και μπορεί να συμβάλλει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Αυτό συμβαίνει διότι το σώμα σταματά να ανταποκρίνεται στο στρες με τον συνηθισμένο τρόπο και κατά συνέπεια επιβραδύνει τους ρυθμούς της καρδιακής λειτουργίας και της αναπνοής ενώ ταυτόχρονα αυξάνεται η ροή του αίματος προς την καρδιά. Ως συνέπεια, η αρτηριακή πίεση παραμένει σε φυσιολογικά επίπεδα ενώ αυξάνεται η ικανότητα για άσκηση προάγοντας την καρδιακή ευεξία.
Αποδοχή του εαυτού μας
Ο διαλογισμός είναι ένας πολύτιμος σύμμαχος και στην αποδοχή του εαυτού μας, που είναι διαδικασία δύσκολη και τρομακτική για πολλούς ανθρώπους. Μέσω της άσκησής του, μπορούμε να αναγνωρίσουμε τα θετικά και τα αρνητικά μας στοιχεία και να κάνουμε ειρήνη μαζί τους, βελτιώνοντας την αυτοεικόνα μας.
Προτεινόμενο διάβασμα: Τι Είναι η Ενσυνειδητότητα (Mindfulness) και πώς Μπορεί να μας Βοηθήσει;
Πόσα είδη διαλογισμού υπάρχουν;
Τα είδη διαλογισμού που συναντάμε είναι περισσότερα από ένα και καθένα από αυτά έχει τις δικές του τεχνικές.
Πνευματικός διαλογισμός
Ο πνευματικός διαλογισμός συναντάται συχνότερα στις παραδόσεις της Ανατολής και σχετίζεται με το Βουδισμό και το Ζεν. Στις θεϊστικές κουλτούρες, ο διαλογισμός κατά κάποιον τρόπο ταυτίζεται με την προσευχή και την εξάσκηση της θρησκευτικής λατρείας. Στις μη θεϊστικές κουλτούρες σχετίζεται περισσότερο με την επίγνωση του εαυτού και την επίτευξη της εσωτερικής γαλήνης. Και στις δύο περιπτώσεις, ο πνευματικός διαλογισμός μας εντάσσει σε μία εμπειρία ενότητας και μη-διαχωρισμού με τον εαυτό μας και με όσα μας περιβάλλουν.
Διαλογισμός επίγνωσης
Ο διαλογισμός αυτός έχει να κάνει με την εστίαση της προσοχής του ασκούμενου στο «εδώ» και το «τώρα». Για την εξάσκηση αυτής της πρακτικής υπάρχουν πολλές τεχνικές, με βασικότερη αυτή που χρησιμοποιεί την παρατήρηση και τον έλεγχο της αναπνοής. Βασικός σκοπός αυτής της τεχνικής είναι η παρατήρηση των αισθήσεων στο σώμα, χωρίς την παρεμβολή σκέψεων και κριτικής απέναντι στον εαυτό μας. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό, ο ασκούμενος προσπαθεί -κάθε φορά που μία σκέψη διαταράσσει την συγκέντρωσή του- να επαναφέρει την επίγνωσή του στην αναπνοή του.
Διαλογισμός συγκέντρωσης
Η απόλυτη συγκέντρωση είναι μία κατάσταση μέσα στην οποία μπορούμε όχι μόνο να χαλαρώσουμε αλλά και να επιτύχουμε σπουδαία πράγματα. Ο διαλογισμός συγκέντρωσης επιδιώκει αυτό ακριβώς το αποτέλεσμα: να παραμένουμε απόλυτα προσηλωμένοι σε ένα έργο, τη στιγμή που το εκτελούμε. Ουσιαστικά δοκιμάζει να επαναφέρει την εστίαση και την προσοχή μας σε ένα σημείο, πρακτική που ηρεμεί το νου αλλά και αυξάνει και την αποδοτικότητά μας.
Διαλογισμός με οραματισμό
Στην τεχνική αυτή, ο διαλογιζόμενος οραματίζεται μία θετική εικόνα και παράλληλα αφήνεται στην ευεργετική επίδραση που μπορεί να έχει αυτή η εμπειρία στην ενέργειά του. Τα είδη του οραματισμού ποικίλλουν και μπορεί να γίνονται είτε με την καθοδήγηση ενός έμπειρου δασκάλου είτε ατομικά. Σε κάθε περίπτωση, η τεχνική αυτή έχει μεγάλη δύναμη και είναι ικανή να καθαρίσει και να επαναπρογραμματίσει το νου.
Mantra Meditation
Ο διαλογισμός με mantras είναι μία συνήθης τακτική που χρησιμοποιείται συχνά όταν οι ασκούμενοι θέλουν να έρθουν σε επικοινωνία με μία ανώτερη πνευματική δύναμη ή με τον εσωτερικό τους εαυτό. Πρόκειται για μία πνευματική πρακτική συγκέντρωσης που βάζει το μυαλό να επιστρέφει με μεγάλη συνέπεια και προσήλωση στην επανάληψη ενός mantra, δηλαδή μίας συγκεκριμένης λέξης, ή ενός ψαλμού. Το γνωστότερο mantra στην ανατολική παράδοση είναι ο ήχος «om» που αντιστοιχεί στον ήχο της δόνησης του σύμπαντος. Μέσα από αυτή την επανάληψη, ο διαλογιζόμενος συντονίζεται με τη δόνηση βιώνοντας ταυτόχρονα γαλήνη αλλά και πνευματική διερεύνηση.
Απλές συμβουλές για να κάνετε διαλογισμό
Παρότι ο διαλογισμός είναι μία πρακτική που απευθύνεται σε όλους, πολλοί άνθρωποι διστάζουν να τον δοκιμάσουν, καθώς φοβούνται ότι δεν θα τα καταφέρουν. Ωστόσο, δεν είναι μία τεχνική που χρειάζεται ιδιαίτερη εμπειρία ενώ τα οφέλη που θα προκύψουν σίγουρα θα σας αποζημιώσουν. Μερικές απλές συμβουλές για να ξεκινήσετε κι εσείς το ταξίδι σας στον κόσμο του διαλογισμού είναι:
Βρείτε λίγο χρόνο
Πολύς κόσμος λανθασμένα πιστεύει ότι ο διαλογισμός είναι μία διαδικασία που απαιτεί πάρα πολύ χρόνο. Όμως η αλήθεια είναι ότι ακόμη και 10 λεπτά την ημέρα αρκούν. Το σημαντικό δεν είναι να αφιερώσετε πολλές ώρες από τη ζωή σας αλλά να ακολουθήσετε με συνέπεια ένα πρόγραμμα, ώστε σταδιακά να μπείτε στη λογική του διαλογισμού.
Επιλέξτε ένα ήσυχο μέρος, χωρίς πολλούς περισπασμούς
Εάν τώρα ξεκινάτε το διαλογισμό, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που έχετε να αντιμετωπίσετε είναι η δυσκολία συγκέντρωσης. Για να μπορέσετε να μπείτε ευκολότερα στη λογική του διαλογισμού, βρείτε ένα ήσυχο μέρος χωρίς πολλούς περισπασμούς για να ξεκινήσετε. Ακόμη, μην έχετε κοντά σας το κινητό ή αν χρησιμοποιείτε κάποια εφαρμογή, βάλτε το στην αθόρυβη λειτουργία, ώστε να μην αποσπάσουν την προσοχή σας κλήσεις, μηνύματα και ειδοποιήσεις.
Βρείτε μία στάση που σας κάνει να νιώθετε άνετα
Για να πετύχει ο διαλογισμός, είναι σημαντικό να νιώθετε άνετα. Η θέση που προτείνεται συχνότερα είναι η καθιστή σε μία καρέκλα, με τους ώμους σε ευθεία στάση και τα πόδια να πατούν στο έδαφος. Ακόμη, τα χέρια μπορούν να ακουμπούν χαλαρά πάνω στα γόνατα ή να είναι τοποθετημένα στο πλάι, δίπλα στους γοφούς. Μπορείτε να κρατήσετε τα μάτια σας ανοικτά ή αν προτιμάτε να τα κλείσετε. Είναι προτιμότερο να μην διαλογίζεστε -τουλάχιστον στην αρχή- σε ξαπλωμένη στάση, καθώς δεν αποκλείεται έτσι να σας πάρει ο ύπνος!
Εστιάστε σε ένα σημείο
Για να μπορέσετε να χαλαρώσετε κατά τη διάρκεια του διαλογισμού, είναι πιο εύκολο να εστιάσετε την προσοχή σας σε ένα αντικείμενο. Το συνηθέστερο σημείο εστίασης είναι η αναπνοή, ωστόσο αν σας βολεύει καλύτερα μπορείτε να επικεντρωθείτε σε έναν ήχο ή σε ένα αντικείμενο στο οπτικό σας πεδίο.
Νιώστε κάθε σημείο του σώματός σας
Μία πολύ καλή τακτική, ιδιαίτερα για τους αρχάριους, είναι η παρατήρηση των σημείων του σώματος, όταν μπαίνετε σε κατάσταση διαλογισμού. Όταν το μυαλό σας ηρεμήσει, επικεντρώστε την προσοχή σας στα πόδια και ξεκινήστε να «κινείστε» νοητά προς τα πάνω.
Κάντε διατάσεις
Οι διατάσεις βοηθούν τους μύες να χαλαρώσουν ενώ η διαδικασία αυτή σας βοηθά να εστιάσετε ακόμη περισσότερο στο σώμα σας.
Επαναφέρετε το μυαλό σας όταν ξεφεύγει
Όπως αναφέραμε ήδη, ο διαλογισμός έχει να κάνει με την εκπαίδευση του μυαλού στη σωστή σκέψη και κίνηση. Είναι λοιπόν σημαντικό, όταν κατά τη διάρκεια του διαλογισμού το μυαλό ξεκινήσει να ξεφεύγει, να αναγνωρίσετε την κατάσταση και να το επαναφέρετε στη συγκέντρωση.
Εντάξτε το διαλογισμό στην καθημερινότητά σας
Όπως ισχύει με όλες μας τις συνήθειες, έτσι και ο διαλογισμός χρειάζεται χρόνο και τακτική επανάληψη, προκειμένου να μπορέσουμε να δεσμευτούμε απέναντί του. Επειδή όμως η απόκτηση μιας νέας συνήθειας είναι δύσκολη υπόθεση, βάλτε για αρχή στόχο να συνδυάσετε τον διαλογισμό με μια ήδη υπάρχουσα συνήθεια. Δοκιμάστε για παράδειγμα να εντάξετε μετά την προπόνησή σας μερικά λεπτά διαλογισμού.
Οι καλύτερες εφαρμογές για διαλογισμό
Εάν θέλετε να ξεκινήσετε το προσωπικό σας ταξίδι προς το διαλογισμό, υπάρχουν πολλές εφαρμογές που μπορούν να σας προσφέρουν καθοδήγηση και βοήθεια, μέχρι να μετατραπεί σε καθημερινή συνήθεια. Οι 20 καλύτερες εφαρμογές για διαλογισμό είναι:
- Insight Timer
- Breethe
- Headspace
- MyLife Meditation
- Calm
- buddhify
- INSCAPE
- iBreathe
- Breathe+
- Oak
- Whil
- Simple Habit
- Mindfulness with Petit BamBou
- Waking Up
- Prana Breath
- The Mindfulness App
- Sattva
- Meditation Studio
- Let’s Meditate
- Happy Not Perfect
Εάν θέλετε να δοκιμάσετε το διαλογισμό στα ελληνικά, το Mindfulness Greece είναι η πρώτη ελληνική εφαρμογή που προσφέρει εκατοντάδες διαλογισμούς, οι οποίοι θα σας βοηθήσουν βήμα βήμα να αλλάξετε την καθημερινότητά σας.
Θυμηθείτε! Όπως όλες οι συνήθειες, έτσι και ο διαλογισμός χρειάζεται υπομονή και τακτική εξάσκηση. Προσπαθήστε λοιπόν να μην απογοητεύεστε, εάν δεν δείτε αμέσως την πρόοδο και τα αποτελέσματα που επιθυμείτε. Με υπομονή και καθημερινή αφοσίωση, θα δείτε σταδιακά τον εαυτό σας να μεταμορφώνεται και τη ζωή σας να αλλάζει προς το καλύτερο!
